Dylatacje to celowo utworzone przerwy w elementach konstrukcyjnych, izolacyjnych, wykończeniowych, które dzielą ich płaszczyzny na strefy. Stanowią bufory dla naprężeń zachodzących w materiałach, by jedna płaszczyzna nie zniszczyła sąsiedniej, napierając na nią. Brak dylatacji powoduje, że nieznajdujące ujścia naprężenia doprowadzają do pęknięć i rys w podłogach lub odspajania się materiałów, z których wykonana jest posadzka. W podłogach, zarówno w środku budynku, jak i na zewnątrz, robi się dwa podstawowe rodzaje dylatacji – obwodowe i pośrednie. A w posadzkach z płytek mocowanych na klej – także spoiny dylatacyjne. Projektując je (powinien to zrobić architekt, projektant wnętrz albo wykonawca), trzeba uwzględnić przewidywane obciążenia, jakim będzie poddawana posadzka, jej kształt, budowę oraz stan podłoża.
Szczeliny dylatacyjne występują również w pionowym przekroju budowli. Są to tak zwane dylatacje konstrukcyjne, których zadaniem jest zapobieganie ruchom obiektu wywołanych przez czynniki termiczne. Poprawnie wykonana dylatacja budynku pozwala na swobodne kurczenie oraz rozkurczanie się materiałów budowlanych.
Dylatacja posadzki może być wykonana dwojako. Jest to mianowicie dylatacja obwodowa lub dylatacja pośrednia. Pierwsza z nich to dylatacja posadzki przy ścianie, schodach lub stopniach. Pozostaje ona zwykle niewypełniona, a jedynie przykryta listwami, panelami lub gresem. Druga natomiast może przebiegać po podłodze w innych miejscach, dzieląc pomieszczenie na mniejsze części.
Zarówno dylatacja posadzki betonowej, jak i dylatacja konstrukcyjna występują w różnych rodzajach. Wyróżniamy następujące szczeliny:
Tu wiele zależy od wybranego rodzaju materiału na posadzkę. Dylatacje obwodowe robi się w przypadku posadzek z drewna klejonego do podłoża, paneli układanych na sucho, bez trwałego łączenia z podłożem (tak zwana posadzka pływająca) i płytek ceramicznych, choć w przypadku tych ostatnich mówimy nie tyle o szczelinach, co spoinach dylatacyjnych, o czym piszemy dalej. Podczas mocowania desek lub klepek na klej wystarczy pozostawić na obwodzie szczelinę szerokości 1-2 cm. Nie trzeba jej niczym wypełniać, bo po przytwierdzeniu listew przyściennych i tak przestanie być widoczna. Wypełnienie jest potrzebne jedynie wtedy, gdy układamy posadzkę pływającą. Wówczas, podobnie jak podczas robienia podkładu podłogowego, przed montażem paneli przy ścianach umieszcza się pas taśmy piankowej.
Wykonanie dylatacji pośrednich w posadzce to zdecydowanie trudniejsze zadanie. Tu również wiele zależy od planowanego materiału. Jeśli wykonujesz podłogę z paneli, czyli posadzkę pływającą, jej powierzchni nie musisz dzielić dylatacjami pośrednimi, nawet mimo tego, że zdylatowany jest jastrych. Posadzka taka pracuje bowiem niezależnie od niego. Co innego, gdy panele mają się stykać z inną posadzką. Wtedy między posadzkami należy wstawić listwę dylatacyjną – prostą lub wygiętą, jeśli połączenie nie jest prostoliniowe.
To samo dotyczy drewnianych posadzek klejonych do podłoża, ale wykonanych z małych elementów – klepek, mozaiki, bruku drewnianego. Gdy podłoga ma być wykonana z klejonych do podłoża desek i jej wymiary przekraczają 20 m dla desek układanych wzdłuż, a szerokość jest większa niż 8 m, również konieczne jest wykonanie dylatacji pośrednich. Taką prostą szczelinę szerokości minimum 5 mm najlepiej wypełnić pasem korka lub zastosować wspomniane profile dylatacyjne.
Odgrywają one bardzo ważną rolę w podłogach ogrzewanych. Ich brak może spowodować nie tylko uszkodzenie materiału posadzkowego, ale także zniszczenie instalacji grzewczej. Dylatacje są konieczne w podgrzewanych podłogach o powierzchni większej niż 40 m2 lub wówczas, gdy jeden z jej wymiarów przekracza 8 m. Robi się je także między polami z ogrzewaniem podłogowym, a nieogrzewaną częścią podłogi, jak również między poszczególnymi polami ogrzewanej podłogi, jeśli są w niej wydzielone różne strefy o niezależnie regulowanej temperaturze. Dzięki takim dylatacjom w razie awarii będzie można naprawiać tylko wydzielone pole grzewcze posadzki. Podczas układania rur ogrzewania podłogowego dobrze jest zastosować systemowe profile dylatacyjne wstawiane w wyznaczonych pozycjach. Są to listwy z zębami, w których mocuje się pas pianki dylatacyjnej o wysokości 8-10 cm. Po ułożeniu wylewki pianka będzie z niej wystawać. Podczas układania płytek miejsce to wypełnia się materiałem trwale elastycznym.
Dylatacja posadzki w garażu lub dylatacja posadzki w drzwiach nie różnią się zbytnio od siebie. W obu przypadkach dobrze będzie, gdy wypełnimy szczelinę dylatacyjną! Czego można do tego użyć? Doskonała będzie:
Każda z powyżej przedstawionych propozycji świetnie sprawdzi się do wypełnienia dylatacji. Jej rozmiar powinien oscylować w okolicy 10-20 milimetrów (lub nieco więcej, jeśli używamy betonu na zewnątrz).